ATEX Richtlijn 153 en 114: een explosieveilige werkomgeving

De ATEX-wetgeving (ATmosphères EXplosibles) is in Europa tot stand gebracht om gas- en stofexplosies te voorkomen. De ATEX-wetgeving bestaat uit twee richtlijnen: ATEX Richtlijn 114 en ATEX Richtlijn 153. Deze Europese richtlijnen moeten in nationale wetgeving worden opgenomen. We vertellen je wat deze richtlijnen precies zijn en waar je ze kunt vinden!

ATEX Richtlijn 114: technische eisen apparatuur

ATEX Richtlijn 114 (2014/34/EU) is een productrichtlijn en is in Nederland in de Warenwet opgenomen. Deze Richtlijn zit aan de fabrikantenkant en stelt technische eisen aan apparaten en producten die in een explosiegevaarlijke omgeving gebruikt worden. Bijvoorbeeld: een elektrische motor die in een explosiegevaarlijk gebied gebruikt mag worden, moet daarvoor gecertificeerd zijn. In Richtlijn 114 ligt vast wat de eisen voor de certificering zijn, maar ook wie de certificering mag uitvoeren en welke documenten erbij horen. Dit ligt voor Nederland dus ook vast in de Warenwet.

ATEX Richtlijn 153: veiligheidseisen medewerkers

ATEX Richtlijn 153 (1999/92/EG) is een gebruikersrichtlijn en is in Nederland in het Arbobesluit opgenomen. Deze richtlijn is bedoeld voor installatie-eigenaren die een installatie beheren met explosierisico en stelt eisen om de veiligheid te waarborgen van medewerkers die mogelijk gevaar lopen. Dit betreft de inrichting van werkplekken en het vaststellen van risico’s in de installatie. Dit is het zogenaamde zoneren: het vastleggen van zones in installaties afhankelijk van de kans op een explosiegevaarlijke omgeving. In zo’n gezoneerd gebied mag je dan alleen apparatuur toepassen die voldoet aan de hierboven genoemde ATEX Richtlijn 114.

Praktijkgidsen en normen: dit is hoe je eraan voldoet

In de richtlijnen is vastgelegd wat je moet doen. Of eigenlijk: wat het resultaat van je handelen moet zijn. Dit betekent dat je veilige apparatuur en een veilige werkomgeving hebt. Aanvullend daarop zijn er ook normen en praktijkgidsen gemaakt die je hierbij ondersteunen. De praktijkgidsen leggen uit wat de richtlijnen betekenen en de normen leggen uit hoe je aan de richtlijnen kunt voldoen. Mensen denken vaak dat ze aan de norm moeten voldoen, maar de normen en praktijkgidsen zijn niet bindend. Het zijn slechts hulpmiddelen om te komen tot het vereiste resultaat. Alleen de richtlijnen zijn door de wet verplicht om aan te voldoen. Echter sta je juridisch wel sterker als je aan de normen voldoet.

Wereldwijde normreeks IEC 60097: dit heb je nodig

De normen voor de ATEX Richtlijnen zijn voor elektrische apparatuur vastgelegd in de internationale normenreeks IEC 60079. De Nederlandse versie van deze normenreeks is NEN EN IEC 60079. De meeste normen zijn voor fabrikanten en vertellen waar apparatuur aan moet voldoen om in gevaarlijk gebied toegepast te mogen worden. Maar er zijn bijvoorbeeld ook normen die beschrijven welke kwalificaties en competenties medewerkers moeten hebben om in een omgeving met explosiegevaar te werken. Voor gebruikers (ATEX153) belangrijke normendelen van IEC 60079 zijn:

• Normdeel 10: hoe kun je een installatie zoneren
• Normdeel 14: hoe kun je als gebruiker iets installeren
• Normdeel 17: hoe inspecteer je apparatuur
• Normdeel 19: hoe repareer je apparatuur
• Normdeel 25: berekeningen over hoe je veilige apparatuur installeert
• Normdeel 46: informatie voor het leveren van complete installaties

De andere normen zijn met name voor de fabrikant van producten en apparaten bedoeld. Naast de uitgebreide normenreeks voor elektrische apparatuur is er ook een beperktere reeks voor niet-elektrische apparatuur. Dit is de reeks ISO 80079.

Wel of geen ATEX?

In 2014 is ATEX Richtlijn 114 nog veranderd (deze richtlijn heette daarvoor ATEX 95). Er is toen ook een nieuwe praktijdgids gekomen. Voor de eindgebruikers is er in 2014 eigenlijk weinig veranderd. De richtlijn heeft enkel een nieuwe naam gekregen. De oorspronkelijke ATEX 137 is ATEX 153 geworden, maar de richtlijn is ongewijzigd. Er staat wel een lijst in met wat er wel en niet onder ATEX valt. Hier valt wel een discussie over te voeren, want er wordt bijvoorbeeld ook apparatuur op de markt gebracht met een ATEX-markering, terwijl dat niet hoeft. Het wordt zo verkocht, maar het valt er eigenlijk niet onder.

Eén ding is wel zeker: werk je in een explosiegevaarlijke omgeving, dan moet je aan de ATEX Richtlijnen voldoen. Je kunt de ATEX richtlijnen via hier downloaden. Wil je meer weten of kun je wel wat hulp gebruiken? Neem dan contact met ons op of lees ook eens hoe we Elestor hebben geholpen met ATEX-consultancy.