Welke stoffen een explosie kunnen veroorzaken en welke ontstekingsbronnen er zijn, heb je in onze vorige blog kunnen lezen. Maar wat ga je met die kennis doen? Compleet negeren is onder meer vanwege wetgeving geen optie. Die richt zich echter vooral op waar je aan moet voldoen en niet hoe je dat realiseert. Daar zijn weer diverse normeringen en richtlijnen voor, die we op een rijtje hebben gezet.
Van vaag tot gedetailleerd
De wet- en regelgeving ten aanzien van veilig werken varieert van vage formuleringen, zoals ‘naar de stand der techniek’, tot gedetailleerde eisen. Opslag van gevaarlijke stoffen (PGS-richtlijnen), machineveiligheid (de Europese Machinerichtlijn) en explosieveiligheid zitten in de laatste categorie. Waar je als installatie-eigenaar aan moet voldoen, is in ons land vastgelegd in het Arbeidsomstandighedenbesluit par. 2, artikel 3.5a t/m f. In feite is dat de letterlijke tekst van de Europese Richtlijn 99/92/EG, beter bekend als ATEX 153. Hóe je aan al die eisen gaat voldoen, moet je hoofdzakelijk zelf invullen.
Standaarden en normen
Diverse standaarden en normen (NEN, EN, IEC, ISO), praktijkrichtlijnen en technische afspraken bieden hier houvast. Een deel van die normen is geharmoniseerd, wat erop neerkomt dat je voldoet aan de wet (lees: compliant bent) wanneer je die normen toepast. Verplicht zijn ze niet (tenzij de betreffende norm expliciet wordt genoemd door de wetgever), maar wel aan te raden met het oog op onder andere aansprakelijkheid. Ten aanzien van te gebruiken materieel alsmede eisen op het gebied van installatie, inspectie en reparatie moet je dan denken aan NEN-EN-IEC 60079 en NEN-EN-ISO 80079. De Nederlandse Praktijk Richtlijn NPR 7910 (o.a. indeling in gevarenzones) heeft een vergelijkbare status.
Explosieveiligheidsdocument (EVD)
Om aan de Europese ATEX-regelgeving te voldoen, wordt voor elektrisch materieel en elektrische installaties verwezen naar (wereldwijd geldende) IEC-normen. IEC is echter uitsluitend gericht op elektrisch materieel als mogelijke ontstekingsbron, terwijl ATEX een veel bredere scope heeft. Daarnaast stelt IEC op het gebied van elektrische ontstekingsbronnen en met betrekking tot persoonscertificering strengere eisen dan ATEX. Voor ATEX is van belang dat de installatie-eigenaar een explosieveiligheidsdocument (EVD) opstelt en bijhoudt. Het EVD omvat een identificatie van de gevaren, een beoordeling van de risico’s en een omschrijving van de bijzondere te nemen maatregelen ter bescherming van de gezondheid en veiligheid van werknemers die door explosieve atmosferen gevaar kunnen lopen.
Maatregelen en documenten
In zo’n EVD staan dus alle maatregelen en documenten met betrekking tot explosieveiligheid. Naast een beschrijving van de gebruikte brandbare stoffen en hoeveelheden moet daarom ook het pakket aan maatregelen en procedures, technische eisen en risico-inschattingen worden opgenomen. Behalve de procesinstallatie zelf gaat het hier dus ook om zaken als anti-statische kleding, werkvergunningen en eisen aan mobiele (onderhouds-)apparatuur in gezoneerd gebied. Een EVD geeft antwoord op de vraag hoe de eisen van de richtlijn geïmplementeerd zijn in de installatie en hoe aan de richtlijn wordt voldaan. Preventieve maatregelen moeten wel verplicht in de zogenoemde arbeidshygiënische volgorde van prioriteit worden genomen. Die volgorde is: voorkomen dat explosieve atmosferen ontstaan, voorkomen dat ontsteking plaatsvindt, gevolgen van een explosie beperken.
Verificatiedossier
Naast het EVD, of als onderdeel ervan, is in ATEX-verband ook een verificatiedossier voorgeschreven. Zo’n dossier bevat apparaat- en installatiegegevens, alle inspectie- en onderhoudsgegevens, berekeningen en engineering details met betrekking tot explosieveiligheid. Een belangrijk onderdeel van het verificatiedossier zijn de inspectiedata, waarmee je kunt aantonen dat de installatie voor ingebruikname een eerste inspectie heeft ondergaan en ook periodiek geïnspecteerd wordt. En dat uiteraard eventuele omissies die uit een inspectie naar voren komen verholpen zijn.
Bömer Engineering Services
Bömer Engineering Services helpt industriële organisaties beter en veiliger te presteren. Met ons team van specialisten kunnen wij ideeën, concepten en uitgangspunten voor de engineering van installaties en machines vertalen naar precieze specificaties en concrete ontwerpen.
